Rys historyczny

Początki parafii w Dolistowie giną w mrokach dziejów. Wiadomo, że kościół istniał tu już za czasów króla Kazimierza Jagiellończyka (zmarł w 1492). Z całą pewnością parafia istniała przed rokiem 1501, co potwierdza zapis w dokumencie z 18 września tego roku, w którym król Kazimierz Jagiellończyk wymienił Dolistowo wśród parafii, których patronat przekazał biskupowi wileńskiemu Wojciechowi Taborowi. Pierwszym znanym proboszczem dolistowskim był ks. Jakub, który zmarł w 1506 r. Drewniany, czy pierwszy - nie wiadomo, kościół w Dolistowie otrzymał tytuł św. Wawrzyńca. W 1663 r. ks. Tomasz Moniuszko ufundował w kościele dolistowskim altarię przy ołtarzu pw. Najświętszej Maryi Panny. 

Z zamiarem budowy kościoła murowanego w Dolistowie nosiła się starościna tykocińska Aleksandra Wiesiołowska, która testamentem z 1645 r. przeznaczyła nawet na ten cel odpowiedni fundusz, ale fundacja ta nie została zrealizowana. Świątynię w Dolistowie zamierzał też budować kolejny właściciel miejscowych dóbr, hetman Jan Klemens Branicki. Zamiary te zrealizowała dopiero w latach 1789-1791 wdowa po hetmanie, Izabela z Poniatowskich Branicka. Zbudowano kościół z kamienia polnego według projektu Jana Bogumiła Zsczerniga, porucznika i nadwornego architekta hetmanowej. Obrazy ołtarzowe - niezachowane do dziś - były autorstwa Antoniego Herliczki. Powstały one w jego białostockiej pracowni. Poświęcenie świątyni miało miejsce 23 października 1791 r., chociaż wiadomo, że jeszcze co najmniej przez rok prowadzono przy obiekcie prace wykończeniowe. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX stulecia przeprowadzono gruntowny remont kościoła. 

W głównym ołtarzu świątyni dużą czcią wiernych od niepamiętnych czasów jest Krucyfiks pochodzący z XVIII w. Pod krzyżem znajduje się XVIII-wieczny obraz Matki Bożej Pocieszenia. Z tego okresu pochodzi też barokowy obraz Matki Bożej Różańcowej, znajdujący się w bocznym ołtarzu. Obok kościoła usytuowano w 1803 r. kamienną dzwonnicę. W ostatnich latach proboszczowie, ks. Jan Popławski, a po nim ks. Adam Sokołowski, przeprowadzili prace renowacyjne i konserwatorskie całego obiektu, przywracając mu wygląd mocno zbliżony do pierwowzoru.